Nghe đọcĐỗ Lý Khiêm và Đỗ Oanh là hai anh em người xã Ngoại Lãng, huyện Thư Trì, nay là xã Song Lãng, huyện Thư Trì, tỉnh Thái Bình. Gia đình rất nghèo, không có ruộng cày cấy nên bà mẹ phải làm một quán nước ven đường để kiếm kế sinh nhai. Tuy nhà nghèo nhưng bà cũng cho hai anh em được theo học một thầy đồ trong làng.
Đỗ Lý Khiêm và Đỗ Oanh ngày ngày đi học về thường dọn dẹp, nấu nước và bán hàng giúp mẹ. Hiểu gia cảnh nhà mình nên hai anh em rất thương nhau, muốn cố gắng bảo ban nhau học hành để công thành danh toại báo hiếu cha mẹ. Những lúc rảnh việc, hai anh em thường đem bài vở ra học và cùng nhau trao đổi nghĩa lý, giảng giải cho nhau văn bài. Nhiều khách qua đường dừng chân uống nước, thấy hai anh em đọc bài và trao đổi, cũng ngồi lâu cùng nghe. Tiếng đồn về hai anh em họ Đỗ ở Thái Bình chăm học vang ra đến tận kinh đô. Có người học trò họ Hoàng ở kinh đô cho mình là giỏi, sẽ đỗ đầu khoa này, nghe tin anh em họ Đỗ chăm học bèn về tận nơi, tìm đến quán nước để thử tài. Người học trò họ Hoàng giở hết cách để xem tài năng của hai anh em như ra câu đối, làm thơ hạn vận, làm phú, làm kinh nghĩa, hỏi các điển tích trong “Tứ thư” và “Ngũ kinh”… Hai anh em đều tỏ ra hơn hẳn. Sau cùng, người học trò họ Hoàng đành phải bái phục tinh thần chăm học và trí thông minh của hai anh em và nói: “Khoa thi này, khôi nguyên nhất định về tay họ Đỗ. Ta phải lùi lại khoa sau thôi”.
Quả nhiên, khoa thi năm đó Đỗ Lý Khiêm đã đỗ trạng nguyên (Khoa Kỷ Mùi 1499). Người em là Đỗ Oanh đỗ tiến sĩ khoa thi sau (Mậu Thìn 1508). Đỗ Lý Khiêm sau làm Phó Đô ngự sử, được cử làm chánh sứ sang nhà Minh. Đỗ Oanh sau làm quan đến Thượng thư.
Lời bàn:
Thánh Hiền luôn thương yêu những người có đạo đức thực sự. Lão Tử nói: “Đạo trời không có thiên vị, luôn đứng về phía người tốt”. Đỗ Lý Khiêm và Đỗ Oanh nhà tuy nghèo nhưng hiếu thảo, hiếu học, anh em biết yêu thương nhau, lấy “Hiếu Đễ” là gốc để làm người, vì vậy phúc lành không cầu mà đến.
